1. De warme stoof

Station Roermond: Boottrein met warme stoof
door Vincent Freriks
14 december 2023

Bij toeval kreeg ik een bijzondere foto in handen. Station Roermond aan het begin van de jaren vijftig. De spoorweg van Eindhoven naar Maastricht was nog maar kort daarvoor geëlektrificeerd en de verbindingen van Roermond naar Venlo en Mönchengladbach (de IJzeren Rijn) werden nog met stoom gereden. De foto is blijkbaar vanuit een rijdende trein genomen en de fotograaf had het portaal van de bovenleiding vast niet zien aankomen. Hij of zij zal de foto daarom als mislukt hebben beschouwd en deze dus ook nooit gepubliceerd hebben. Maar er is heel veel op te ontdekken!

In het station is zojuist een boottrein van het Britse leger uit Hoek van Holland binnengekomen. Deze boottrein bracht Britse verlofgangers terug naar hun legerplaats in Duitsland. In Hoek van Holland sloot de trein aan op de veerboot uit Harwich. De elektrische locomotief is uit de NS-serie 1000, gebouwd door het Zwitserse SLM Winterthur of door Werkspoor.
De locomotief op de foto (deels achter het portaal) heeft al plaats gemaakt voor een Duitse stoomlocomotief, die de rest van de reis via de IJzeren Rijn via Vlodrop de rijtuigen naar Dalheim zou brengen. Getrokken reizigerstreinen moesten in die dagen nog met stoom worden verwarmd. Maar de elektrische locomotief kon de oudere rijtuigen niet zelfstandig verwarmen. Daarom liet de NS stoomverwarmingswagens bouwen. In koudere periodes reden die mee om de rijtuigen alsnog van stoom voor de verwarming te voorzien. Zo’n stoomverwarmingswagen werd ook wel de warme stoof genoemd. Maar die hoefde natuurlijk niet mee naar Dalheim, de vervangende stoomlocomotief kon immers zelf voor de benodigde stoom zorgen. Opvallend is dat de rijtuigen van deze boottrein niet aan het perron werden behandeld. Tussen de elektrische loc en het seinhuisje op de foto ziet u de rijtuigen op de achtergrond staan, met de stoomlocomotief ervoor. Voor de militairen zat het er dus niet in om even naar het Stationsplein te gaan voor een pintje in The King George. Het was meteen doorrijden naar de kazerne.

Opvallend zijn verder het seinhuisje, links op de foto, dat niet veel later plaats zou maken voor het moderne seinhuis aan de Slachthuisstraat. Dat is nu een rijksmonument. Ook de watertoren, die er nog steeds staat, is vandaag de dag een rijksmonument. Beide scheppingen zijn van architect Sybold van Ravesteyn. De dubbelsporige locomotievenloods, in 1876 gebouwd door de Grand Central Belge, ten noorden van het station bij de huidige vestiging van Albert Heijn is inmiddels een gemeentelijk monument.
Verbazingwekkend is dan weer wel, dat het veel oudere Roermondse stationsgebouw uit 1862, een schepping van architect K.H. van Brederode, geen enkele monumentale status heeft. Het station is, na de stations van Valkenburg, Oudenbosch en Zevenbergen, overigens het oudste nog in gebruik zijnde stationsgebouw van Nederland en is onlangs weer in oude staat teruggebracht.

Reageren? Dat mag natuurlijk: webmaster@rura.nl

Foto 2

De losse locomotief 2492 keert terug naar Vlodrop vanuit Dalheim, 10 september 1959.
Rechts het Duitse inrijsein van Dalheim.
(Foto van R. Ankersmit)

Foto 3

Locomotief NS 2492 (Depot Eindhoven) is net vertrokken met de boottrein uit Vlodrop richting
Dalheim op 10 september 1959. Deze boottrein bestaat uit 14 rijtuigen en rijdt nu uiteraard zonder
warme stoof. Goed is te zien dat er vroeger twee sporen lagen.
De beveiliging langs het resterende spoor is nog volledig in takt. Alles functioneert nog geheel mechanisch met trekdraden, katrollen enzovoort.
Ook opvallend is -rechts op de foto- de toen zeer moderne en luxe Citroën DS, ook wel de Snoek genaamd.
(Foto van de bekende spoorwegfotograaf R. Ankersmit)